Het 10-woordenspel afl. 1: Het orkest van Ome Jan

Een paar dagen eerder dan gemeld, plaats ik bij dezen de eerste aflevering van het 10-woordenspel. Anders dan bij de eerste aflevering, die nu aflevering 0 heet, is het de bedoeling dat jullie de 10 woorden die ik willekeurig uit een mega lange lijst geselecteerd heb, eruit halen.  Je mag deze plaatsen in de reacties op mijn blog, of op facebook. Wil je anoniem meedoen, dan kan dat natuurlijk ook, door een nickname te gebruiken. Op zaterdagavond 26 april geef ik de antwoorden en vermeld ik degene(n) die de meeste woorden goed hebben.

Het orkest van Ome Jan

Heel lang geleden bestond er in een klein pittoresk dorpje een bijzonder orkest. Het orkest was ontstaan als muziektherapie voor gehandicapten, iets dat in die tijd al iets heel bijzonders was. Voor gehandicapten werd namelijk maar weinig gedaan, maar een zeker persoon, die in de bronnen aangeduid wordt als ome Jan, ontdekte dat de gehandicapte bewoners van zijn tehuis heel muzikaal waren. Van de man in kwestie is weinig bekend, wat gezien de ontwikkelingen nogal frappant is. Ome Jan maakte van de muziekgroep een officieel orkest, dat enkel in de beginjaren een lage liquiditeit had. In het begin hadden ook maar weinig mensen vertrouwen in het orkest. Hoe wil je nu een volwaardig muziekstuk neerzetten wanneer de violist maar twee vingers heeft, de paukenist eenarmig is, de klavecinist blind is, de hoboïst doof is en de rest van het orkest, zoals dat in die tijd genoemd werd, debiel is? Dat vergt natuurlijk een speciale compositietechniek die rekening houdt met alle afwijkingen van de muzikanten. Ome Jan was er echter prima toe in staat om muziekwerken te schrijven die geschikt waren voor elk van de orkestleden.

Toen de mensen dat eenmaal in de gaten hadden en ontdekten dat de muziek van Ome Jan absoluut niet onder deed voor Beethoven en Bach, kwamen ze in grote getale naar de muziekuitvoeringen. Op het hoogtepunt van het orkest kwamen er zesduizend bezoekers per uitvoering, zo vermeldt de geschiedbron. Eenmaal was er zelfs een reportagewagen aanwezig. De techniek was natuurlijk nog niet zover ontwikkeld dat er video-opnames gemaakt konden waren, maar er kon wel geluid opgenomen worden en er werden foto’s gemaakt.  Dit haalde niet alleen de plaatselijke krant, maar dit kwam ook in het landelijke nieuws terecht. Zo kwam het dat iedereen in die tijd het orkest van Ome Jan kende. De infrastructuur maakte het toen nog niet mogelijk om iedereen naar de uitvoeringen te laten komen. Vanwege de vele handicaps was het ook niet mogelijk voor het orkest om elders op te treden.

Dit maakt dat de betrouwbaarheid van dit verhaal twijfelachtig is. Het is natuurlijk heel goed mogelijk dat er steeds gesproken werd over het orkest, dat mensen dachten dat het heel goed was, maar dat dit in werkelijkheid tegenviel. De geluidsfragmenten zouden de kwaliteit kunnen bewijzen, maar deze zijn op mysterieuze wijze verdwenen. Pas recentelijk is er een nieuwe bron opgedoken die iets zegt over het orkest van Ome Jan. Het is een dagboekfragment van iemand die het orkest eens bezocht had. Omgezet in hedendaags Nederlands luidt het fragment als volgt:

“Ik ging met hoge verwachtingen naar de uitvoering van het orkest van Ome Jan. Iedereen sprak erover en ik had gespaard voor mijn tocht naar het dorpje van Ome Jan. Ze zeiden dat het debielen waren die in dat orkest speelden. Dat was ook het enige dat waar was van wat ze zeiden. Het klonk echt nergens naar. Ja, ik vind het wel knap hoor, dat zulke mensen dat kunnen, maar ze waren maar wat aan het dreutelen en vielen steeds veel te laat in. Verder speelden ze alleen maar standaardwerk, je weet wel, van die simpele liedjes die ze in de kerk zingen. Het enige fijne aan de avond was dat we een heerlijk kopje thee kregen, gemaakt van dragon. Ik heb nog nooit zulke lekkere thee gehad! Maar voor het orkest hoefde je niet te komen. De muziek hoor ik liever met de tekst erbij, gewoon in kerklatijn, zoals we dat gewend zijn.”

Over de persoon die dit geschreven heeft, weten we dat het iemand was met een sterke muzikale interesse, iemand die het ver geschopt heeft in de muziekwereld. Dit kan er enerzijds voor gezorgd hebben dat de betreffende persoon erg kritisch was naar het orkest toe, maar anderzijds had de persoon wel verstand van muziek. Duidelijkheid over de muzikaliteit van het orkest van Ome Jan zullen we wel nooit krijgen, maar het lijkt erop dat het minder kwaliteit had dan de meeste geschiedbronnen ons doen geloven.